Όταν «φορτώνουμε» τα παιδιά με θρησκευτικά καθήκοντα«Η γυναίκα μου, βαθιά θρησκευόμενη, συνηθίζει να φορτώνει το μικρό μας αγόρι με ένα σωρό θρησκευτικά καθήκοντα, πού φοβάμαι ότι θα οδηγήσουν σε αντίθετο αποτέλεσμα.
Έτσι δεν είναι;»
Σε όλα τα πράγματα έχει ισχύ ο σοφός λόγος των αρχαίων: «πάν μέτρον άριστον». Όταν ξεπερνάμε τα όρια, τότε μπαίνουμε στα χωράφια της υπερβολής, πού προξενεί ζημιά και
καταστροφή. Είπαμε και σε άλλα σημειώματα μας ότι χρειάζεται να δώσουν οι γονείς στα παιδιά τους την ηθική μόρφωση, την «παιδεία και νουθεσία Κυρίου» πού γράφει ο
Απόστολος Παύλος. Συστήσαμε την ανάγκη διδασκαλίας στα παιδιά βασικών αρχών της θρησκείας μας, ώστε να διαμορφώσουν ανάλογα τον χαρακτήρα τους. «Από το σημείο
όμως αυτό, μέχρι του να επιβάλλουμε στο παιδί φορτία δυσανάλογα προς τις δυνάμεις του, η απόσταση είναι μεγάλη και πρέπει να κάνουμε την απαραίτητη διευκρίνιση. Κάθε τι
πού είναι υπερβολικό, είναι και βλαβερό. Πάρτε για παράδειγμα το ζήτημα της τροφής. Όταν τρως κανονικά, διατρέφεσαι και είσαι υγιής. Όταν κάνεις υπερβολές στο φαγητό και
τρως λαίμαργα και περισσότερο από ότι χρειάζεσαι, ζημιώνεις τον εαυτό σου και αρρωσταίνεις. Το ίδιο συμβαίνει και με το θέμα της αγωγής των παιδιών στα θρησκευτικά
ζητήματα. Δεν πρέπει να ζητάμε από τα παιδιά μας πράγματα πού δεν είναι της ηλικίας τους, ούτε να τα κρίνουμε με τα δικά μας μέτρα. Ο καλός παιδαγωγός θα λάβει υπ' όψιν
του την ηλικία και την αντοχή του παιδιού, και θα του ζητήσει τόσα, όσα μπορεί να δώσει. "Αν ζητήσει περισσότερα, το παιδί θα αντιδράσει και θα μισήσει την θρησκεία. Ένα παιδί
του δημοτικού σχολείου, λ.χ., δεν μπορεί να καταλάβει την Αγία Γραφή διαβάζοντας την στο πρωτότυπο, αν δεν του εξηγήσουμε εμείς με απλά λόγια. Οι γραμματικές του γνώσεις
δεν το βοηθούν. Κι όταν εμείς οι μεγάλοι δυσκολευόμαστε να μπούμε στο νόημα της, πως θα έχουμε τέτοια αξίωση από ένα μικρό παιδί; Έπειτα, ένα μικρό παιδί δεν μπορεί να
παρακολουθήσει με άνεση μια ιερή ακολουθία πού κρατάει τρεις ώρες. Μοιραία θα κουραστεί και η θα αρχίσει να νυστάζει ή θα ενοχλεί τους άλλους. Αψυχολόγητη και ανεδαφική
είναι και η απαίτηση μερικών γονέων για προσευχή πολύωρη του παιδιού τους. Όλα πρέπει να αρχίσουν με ένα σύστημα και με μια μέθοδο. Ο Κύριος μας, όταν μιλούσε στους
απλοϊκούς Ιουδαίους, χρησιμοποιούσε απλά παραδείγματα από τη φυσική ζωή, πού τους ήταν προσιτά. Οι παραβολές ήταν μια παραχώρηση του προς την απλοϊκότητα των
ακροατών του. Αυτό ήταν το μέτρο της συνέσεως. Και έτσι πρέπει να φέρονται όσοι παιδαγωγούν ανθρώπους. Για να μάθει κανείς κολύμπι, δεν πηγαίνει απ' ευθείας στα βαθειά
νερά. Αρχίζει από τα ρηχά και προχωρεί σιγά-σιγά. Στο παιδί μας θα δώσουμε την πνευματική τροφή πού μπορεί να αφομοιώσει, χωρίς υπερβολές. Παιδιά πού μπήκαν απότομα
στα βαθιά νερά της πνευματικότητας και στις αυστηρότητες των μεγάλων, αντέδρασαν απότομα και «κλώτσησαν» ότι μέχρι τότε είχαν κατορθώσει. Κι όταν μεγάλωσαν, έγιναν
αντίθετοι, πετώντας μακρυά κάθε δεσμό με την πίστη. Μια αψυχολόγητη ενέργεια οδήγησε στην καταστροφή. Μια καλή μητέρα θα αρχίσει από τις απλοϊκότερες περί Θεού ιδέες.
Θα διδάξει το παιδάκι της τις ιερές ιστορίες. Καθώς θα περνάνε οι μήνες, τα χρόνια,παράλληλα θα μπορεί να εισάγει το παιδί σε πολυπλοκότερα προβλήματα, να του εμφυτεύει
καθαρότερες ιδέες. Στο θέμα της μελέτης και της προσευχής δεν θα πάρει τα άκρα. Όταν κουράζεται το σώμα ή η διάνοια, δεν υπάρχει καρποφορία. Δεν θα το ξεχάσει ποτέ αυτό
η καλή μητέρα παιδαγωγός. Και θα προσπαθήσει, μιλώντας στο παιδί της για το Θεό και τη θρησκεία, να του δώσει ένα κομμάτι από τον εαυτό της. Και κάτι άλλο. Δεν πρέπει να
έχουμε υπερβολικές αξιώσεις και από την διαγωγή των παιδιών μας. Δεν μπορούν να είναι αλάθητα, θα τα κρίνουμε στα μέτρα των δυνατοτήτων τους. Όταν εμείς πέφτουμε σε
λάθη, πώς δεν θα πέσουν εκείνα; «Ας είμαστε περισσότερο ρεαλιστές και ολιγότερο υποκριτές. Το τέλειο πρέπει να το αναζητούμε πρώτα στον εαυτό μας, κι ύστερα στους
άλλους. Όταν μάλιστα οι άλλοι είναι παιδιά, τότε χρειάζεται μεγαλύτερη ανοχή, περισσότερη προσευχή και αδιάλειπτη προσοχή. Έτσι θα τους εξασφαλίσουμε τη θεία βοήθεια
και θα αξιοποιήσουμε τις πνευματικές τους δυνάμεις, για την καλλιέργεια του χαρακτήρα τους και την κατάκτηση της αρετής.
Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου
Διάλογος με τους γονείς
Διάλογος με τους γονείς
